Letters from Michigan - 11

မစ္ရွီဂန္မွ ေပးေသာစာ (၁၁)
ေအာင္ေဝး

စာေပေဟာေျပာပဲြတခုတြင္ ေတြ႔ရေသာ ေအာင္ေ၀း (ဓာတ္ပုံ-မုိးမခ)

မိတ္ေဆြႀကီး ကိုေဒါင္း-

က်န္းခံ့သာလုိ႔ မာပါစ။ “ရာစုတစ္ႏွစ္မွာ မ်ိဳးဆက္ ေလးဆက္ ရွိတယ္။ ၁၈၈၅-၁၉၈၅။ အဖိုးေတြ အဖြားေတြက နယ္ခ်ဲ႕ကို ေတာ္လွန္ခဲ့ၾကတယ္။ အေဖတုိ႔ လက္ထက္က်ေတာ့ ဖက္ဆစ္ ဂ်ပန္ေတြကုိ ေမာင္းထုတ္ခဲ့ၾကျပန္တယ္။ သားတုိ႔ဟာ ဒီရာစုႏွစ္ရဲ႕ ေနာက္ဆံုးမ်ိဳးဆက္ေတြပဲ ဆုိတဲ့ ဆရာဗန္းေမာ္တင္ေအာင္ ကြယ္လြန္ခါနီး ရန္ကုန္ ေဆးရံုႀကီး ေပၚမွာ သားႏွစ္ေယာက္ ျဖစ္တဲ့ ကိုဗဟိန္းေအာင္နဲ႔ ကိုေက်ာ္ေဇာေအာင္ တုိ႔ကို ေျပာခဲ့တဲ့ စကားေတြ ျပန္အမွတ္ရမိရာကေန မ်ိဳးဆက္ေတြ အေၾကာင္း အေတြး ေရာက္သြားမိတယ္ ကိုေဒါင္းေရ။

မ်ိဳးဆက္တစ္ဆက္ဟာ အႏွစ္ ႏွစ္ဆယ္၊ အစိတ္ ၾကာတယ္လို႔ သမိုင္းဆရာေတြက ပိုင္းျခားၾကတယ္။ ဗီယက္နမ္စစ္ပဲြဟာ မ်ိဳးဆက္တစ္ဆက္ ရွည္ၾကာခဲ့တယ္။

က်ေနာ္တုိ႔ ႏုိင္ငံမွာ စစ္အာဏာရွင္စနစ္ဟာ ဘယ္ေလာက္ေတာင္ သက္ဆိုးရွည္ခဲ့ၿပီလဲ။ စစ္ေရးဗ်ဴရိုကရက္၊ စစ္ပေဒသရာဇ္၊ စစ္တပ္ အရင္းရွင္၊ စစ္အာဏာရွင္၊ တပ္မေတာ္ အစိုးရ၊ အဲဒီလုိ စစ္ဗုိလ္ခ်ဳပ္ တစ္စုက မတရား ဖိႏွိပ္ အုပ္ခ်ဳပ္၊ အဓမၼ စိုးမိုး ခ်ယ္လွယ္ေနတဲ့ စစ္ကြ်န္ ဘဝက လြတ္ေျမာက္ဖုိ႔ က်ေနာ္တုိ႔ ျပည္သူ လူထု ထၾကြ ရုန္းကန္လာခဲ့တဲ့ ဒီမုိကေရစီ ေတာ္လွန္ေရးဟာ ၁၉၆၂ ကေန စၿပီး ေရတြက္လုိ႔လာရင္ ဒီကေန႔ဆုိ ႏွစ္ေပါင္း (၄၈)ႏွစ္ တုိင္ခဲ့ၿပီ မဟုတ္လား။

ဒီအႏွစ္ ငါးဆယ္ နီးပါး ေတာ္လွန္ေရး ခရီးရွည္ႀကီးဟာ မ်ိဳးဆက္ ဘယ္ႏွဆက္ကို လက္ဆင့္ကမ္းခဲ့ၿပီလဲ။ ၁၉၆၂ ဆဲဗင္းဂ်ဴလိုင္ အေရးေတာ္ပံုက ဘုိကေလး ဦးလွေရႊတုိ႔ မ်ိဳးဆက္ကေန စလုိက္ရင္၊ ၁၉၇၄-၇၅-၇၆ ဦသန္႔ အေရးအခင္း၊ အလုပ္သမား သပိတ္၊ မိႈင္းရာျပည့္ ေတြမွာ ျဖတ္သန္းခဲ့တဲ့ က်ေနာ္တုိ႔ မ်ိဳးဆက္၊ အဲဒါၿပီးေတာ့ ၁၉၈၈၊ ရွစ္ေလးလံုး အေရးေတာ္ပံုႀကီးကို ဦးေဆာင္ခဲ့ၾကတဲ့ ကိုမင္းကိုႏုိင္တုိ႔ မ်ိဳးဆက္၊ အဲဒီကေန အခုေနာက္ဆံုး ဗကသ ေက်ာင္းသား ေခါင္းေဆာင္ ေက်ာ္ကိုကိုတုိ႔ မ်ိဳးဆက္။

ဒီလူထု တုိက္ပဲြ၊ ဒီမုိကေရစီတိုက္ပဲြ အႏွစ္ငါးဆယ္နီးပါး ခရီးရွည္ႀကီး ထဲမွာ အႏွစ္ (၂ဝ) လံုးလံုး အက်ဥ္းေထာင္မွာ ေနခဲ့ရတဲ့ ဆရာဦးဝင္းတင္ တုိ႔လုိ ပုဂၢိဳလ္ႀကီးေတြ အေၾကာင္းကို ဒီရက္ပိုင္းေတြမွာ အထူးသျဖင့္ ႏိုင္ငံေရး အက်ပ္အတည္း တစ္ခုနဲ႔ ရင္ဆိုင္ေနရတဲ့ အခ်ိန္မွာ က်ေနာ္ မေတြးဘဲ မေနႏုိင္ျပန္ဘူး ကိုေဒါင္းေရ။

က်ေနာ္တုိ႔ လူထုေခါင္းေဆာင္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ဆုိရင္ အခ်ဳပ္အေႏွာင္၊ ေနအိမ္အက်ယ္ခ်ဳပ္နဲ႔ ေနေနရတဲ့ သက္တမ္းဟာ ၁၄-၅ႏွစ္ မကေတာ့ဘူး မဟုတ္လား။

ကိုေဒါင္းေရ၊ ၿပီးခဲ့တဲ့လေတြတုန္းက ေတာင္အာဖရိက ႏုိင္ငံမွာ သမၼတေဟာင္း နယ္ဆင္မင္ဒဲလားရဲ႕ အက်ဥ္းေထာင္က လြတ္ေျမာက္ျခင္း အႏွစ္ (၂ဝ)ျပည့္ အခမ္းအနား အႀကီးအက်ယ္ က်င္းခဲ့ကာ ခင္ဗ်ားလည္း ၾကားခဲ့မိမွာပါ။

အသားအေရာင္ခဲြျခားမႈကို တုိက္ဖ်က္ေရး၊ ဒီမုိကေရစီနဲ႔ လူအခြင့္အေရး ရရွိေရး၊ ေတာင္အာဖရိက ႏိုင္ငံ လြတ္ေျမာက္ေရးအတြက္ အက်ဥ္းေထာင္ေတြထဲမွာ (၂၇)ႏွစ္ တုိင္တုိင္ မင္ဒဲလား ေနခဲ့ရတယ္။ ၁၉၉ဝ ျပည့္ႏွစ္မွာ ေရာ္ဘင္ကြ်န္း အက်ဥ္းေထာင္ ကေန သူ႔ကို ဖမ္းထားတဲ့ အုပ္ခ်ဳပ္သူ လူျဖဴအစိုးရ ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ ဒီကလပ္က သူ႔ကို လႊတ္ေပးလုိက္တာပါ။

အခု ၂ဝ၁ဝ ျပည့္ႏွစ္ဟာ မင္ဒဲလား ႏုိင္ငံေရး အက်ဥ္သား ဘဝ လြတ္ေျမာက္တဲ့ အႏွစ္ (၂ဝ) ပဲ။ ေထာင္ထဲက အႏွစ္ (၂ဝ) တုိက္ပဲြဟာ ေနာက္ဆံုးေတာ့ လူျဖဴစိုးရ၊ ဒီကလပ္အစိုးရက သူ႔ကို လႊတ္ေပးလုိက္ရတာပါပဲ။

ၿပီးေတာ့ ဒီကလပ္အစိုးရနဲ႔ မင္ဒဲလား ၿပိဳင္ရတဲ့ လြတ္လပ္ၿပီး တရားမွ်တတဲ့ ဒီမုိကေရစီ ေရြးေကာက္ပဲြမွာ မင္ဒဲလား အႏုိင္ရၿပီး ေတာင္အာဖရိက ႏုိင္ငံရဲ႕ ပထမဆံုး လူမည္း သမၼတ ျဖစ္လာခဲ့တာပဲ။ ဒီကလပ္ကလည္း သူ႔ရဲ႕ အရံႈးကို ေက်ေက်နပ္နပ္ လက္ခံခဲ့တာပဲ။

အႏွစ္ (၂ဝ)ေနာ္ ကိုေဒါင္း။ အႏွစ္ (၂ဝ) လံုးလံုး အက်ဥ္းေထာင္ထဲမွာ ေနခဲ့ရတဲ့ လူတစ္ေယာက္ရဲ႕ ျဖတ္သန္းမႈ၊ ရပ္တည္မႈ၊ ယံုၾကည္ခ်က္နဲ႔ ခုိင္မာတဲ့ အေတြးအေခၚေတြဟာ အံ့မခန္း အတုယူေလာက္စရာပဲ မဟုတ္လားဗ်ာ။

၁၉၉၅ ဇူလုိင္၊ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ မထမအႀကိမ္ ေနအိမ္အက်ယ္ခ်ဳပ္က လြတ္လြတ္ခ်င္း က်ေနာ္တုိ႔လင္မယား သြားေရာက္ ဂါရဝ ျပဳတုန္းက ေခၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ ေျပာခဲ့တဲ့ စကား တစ္ခြန္း က်ေနာ္ အမွတ္ရေနပါေသးတယ္။

နယ္ဆင္မင္ဒဲလားတုိ႔ရဲ႕ ေအအင္စီ ပါတီ၊ ေတာင္အာဖရိက ေတာ္လွန္ေရး ေအာင္ျမင္တာဟာ ဒီကလပ္ ေတာ္လုိ႔ပါပဲ တဲ့။ ဒီတုိက္ပဲြမွာ ဒီကလပ္ေရာ၊ မင္ဒဲလားပါ တတိယ လမ္းကို ေရြးခ်ယ္ခဲ့ၾကလုိ႔ပါပဲ တဲ့။ ဆုိလုိတာကေတာ့ ဒီကလပ္ဟာ သေဘာထားႀကီးတဲ့ ရန္သူ တစ္ေယာက္ ျဖစ္ေနခဲ့လုိ႔ပါပဲ ကိုေဒါင္း။

ခက္တာက နအဖ စစ္အုပ္စုပဲ ကိုေဒါင္း။ သူတုိ႔ဟာ ဒီကလပ္ေတြ မဟုတ္ၾကလုိ႔ပဲ ကိုေဒါင္း။ ဒီကလပ္ဟာ ရန္သူေတာ့ ရန္သူပါပဲ။ ဒါေပမဲ့ ဒီကလပ္ဟာ သေဘာထားႀကီးတဲ့ ရန္သူ၊ ေလးစားေလာက္တဲ့ ရန္သူပါ။

က်ေနာ္တုိ႔ တုိင္းျပည္ရဲ႕ ႏုိင္ငံေရး အက်ပ္အတည္းကို အေကာင္းဆံုး ေျဖရွင္းနုိင္ဖုိ႔ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ကလည္း အမ်ိဳးသား ျပန္လည္ သင့္ျမတ္ေရး၊ အမ်ိဳးသား ရင္ၾကားေစ့ေရး၊ ေတြ႔ဆံု ေဆြးေႏြးေရးကို တေလွ်ာက္လံုး ေျပာဆုိေနခဲ့တာပါပဲ။

မစၥတာ ဂမ္ဘာရီနဲ႔ ပါးလုိက္တဲ့ စင္ကာပူ ေၾကညာခ်က္ထဲမွာလည္း ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ ဒါကိုပဲ အေလးအနက္ထား ေျပာခဲ့တယ္။ မေန႔တေန႔က နအဖ ဥကၠ႒ ဗုိလ္ခ်ဳပ္မႉးႀကီး သန္းေရႊဆီကို ေပးတဲ့စာမွာလည္း ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္က ဒါကိုပဲ တစိုက္မတ္မတ္ တင္ျပထားတာပဲ။

ခက္တာက နအဖ စစ္အာဏာရွင္ေတြပဲ ကိုေဒါင္း။ သူတုိ႔က ေလးစားေလာက္တဲ့ ရန္သူေတြ မဟုတ္ဘူးဗ်ာ။

က်ေနာ္တုိ႔ ျမန္မာ့သမိုင္းမွာ အင္းဝနဲ႔ ဟံသာဝတီ အႏွစ္ ေလးဆယ္စစ္ပဲြ အတြင္းမွာ အင္းဝဘုရင္မင္းေခါင္ ကြယ္လြန္သြားတဲ့ အခါ ဟံသာဝတီဘုရင္ ျဖစ္တဲ့ ရာဇာဓိရာဇ္ ေျပာခဲ့တဲ့ စကား လႊတ္လွတယ္ ကိုေဒါင္း။

“ေလးစားေလာက္တဲ့ ငါ့ေနာင္ေတာ္ ကြယ္လြန္ရွာၿပီ” တဲ့။ အဲဒါကို အဂၤလိပ္ သမိုင္းဆရာ တစ္ေယာက္က အဂၤလိပ္လို ဘာသာျပန္လိုက္တဲ့ အခါ ပိုေတာင္ လွသြားတယ္ ကိုေဒါင္းေရ။ “My Sweet enemy was dead.” တဲ့။

က်ေနာ္တုိ႔လည္း ေနာင္အႏွစ္ (၂ဝ)ေလာက္ ၾကာရင္ ဆရာဦးဝင္းတင္ အက်ဥ္းေထာင္က လြတ္တဲ့ အႏွစ္ (၂ဝ) အခမ္းအနား၊ ဒီမိုကေရစီ ႏုိင္ငံေတာ္သစ္မွာ က်င္းပႏုိင္ေကာင္းပါရဲ႕ဗ်ာ။

အားလံုးကို သတိရလ်က္
ေအာင္ေဝး
၃၊ ၂၂၊ ၂ဝ၁ဝ

(မစ္ရွီဂန္မွ ေပးေသာစာ - အမွတ္ ၉ ကုိ လြတ္လပ္သည့္ အာရွအသံ www.rfa.org/burmese က ထုတ္လႊင့္ခ့ဲၿပီး ျဖစ္သည္။)