Letters from Michigan - 1

မစ္ရွီဂန္မွ ေပးေသာစာ - ၁

ေအာင္ေ၀း

ဧျပီ ၁၃၊ ၂၀၁၀

မိတ္ေဆြႀကီး ကုိေဒါင္း -

က်န္းခ့ံသာလုိ႔ မာပါစ။ ဒီရက္ထဲ ကြယ္လြန္သြားတ့ဲ ဆရာသမားေတြကုိ အထူးပဲ သတိရေနမိတယ္ဗ်ာ။ အထူးသျဖင့္ ဆရာဗန္းေမာ္တင္ေအာင္ကုိပဲေပါ့။ ဆရာဒဂုန္တာရာက သူ႔ရဲ႕ နာမည္ေက်ာ္ ရုပ္ပုံလႊာ ေဆာင္းပါးေတြထဲမွာ ဆရာ ဗန္းေမာ္တင္ေအာင္ အေၾကာင္း ေရးေတာ့ ‘ဗန္းေမာ္တင္ေအာင္ (သုိ႔မဟုတ္) နရသိန္အက်ဥ္းေထာင္တြင္းက သူပုန္အက်ဥ္းသား’ ရယ္လုိ႔ ေခါင္းစဥ္ တပ္တာကုိ သတိရလုိက္တယ္။

ဆရာဗန္းေမာ္တင္ေအာင္ဟာ ၁၉၇၈ ခုႏွစ္ အသက္ ၅၈ ႏွစ္ အရြယ္မွာ ကြယ္လြန္ခ့ဲရတာပါ။ လူ႔ဘ၀မွာ သက္တမ္းေစ့ ေနမသြားရတ့ဲ က်ေနာ္တုိ႔ ခင္ဗ်ားတုိ႔ ဆရာဟာ ေနရျပန္ေတာ့လည္း အက်ဥ္းေထာင္နဲ႔ ကြ်န္းမွာ ေနခ့ဲရတ့ဲ အခ်ိန္ေတြက ပုိမ်ားေနခ့ဲတယ္ေလ။

ႏုိင္ငံေရးသမားပဲ ျဖစ္ျဖစ္၊ အမ်ဳိးသားေရး တက္ၾကြလႈပ္ရွားသူပဲ ျဖစ္ျဖစ္၊ ေက်ာင္းသားေခါင္းေဆာင္ပဲ ျဖစ္ျဖစ္၊ စာေရးဆရာပဲ ျဖစ္ျဖစ္ တစ္ေယာက္ေယာက္ ေထာင္ထဲ ေရာက္ၿပီ ဆုိရင္ က်န္ရစ္တ့ဲ မိသားစု၀င္ေတြ ေဆြမ်ဳိး ညီအစ္ကုိ ေမာင္ႏွမေတြလည္း ေထာင္ထဲ ေရာက္သလုိ အျပင္မွာ ေဘးဒုကၡ ႀကဳံၾကရေတာ့တာပဲ မဟုတ္လား ကုိေဒါင္း။ ဒါ ျမန္မာျပည္ေလ။ ျမန္မာျပည္မွာ ဒီလုိပဲ ျဖစ္ေနတာေလ။

ဒီၾကားထဲမွာ လူၾကားေကာင္းေအာင္ အက်ဥ္းေထာင္ေတြကုိ စံျပေထာင္ ဆုိၿပီး ဆုိင္းဘုတ္ တင္လုိက္ၾကေသးတယ္။ ရယ္စရာႀကီးေပါ့ဗ်ာ။ သာယာ၀တီ စံျပ အက်ဥ္းေထာင္ တ့ဲ။ အဲဒီ ‘စံျပ’ ဆုိတ့ဲ အဓိပၸာယ္က ႏွိပ္စက္ ညွဥ္းပန္းတ့ဲ ေနရာမွာ စံျပျဖစ္တာကုိ ေျပာတာပဲဗ်။

မိတ္ေဆြႀကီးကုိေဒါင္း -

ခင္ဗ်ားလည္း သိၿပီးသားပါ။ က်ေနာ္တုိ႔ ဆရာ ဗန္းေမာ္တင္ေအာင္ ေထာင္ထဲ ေရာက္ေနတ့ဲ အခ်ိန္ေတြမွာ ဇနီးျဖစ္သူ ေဒၚခင္ဦးက ေစ်းဗန္း ေခါင္းရြက္ၿပီး သားသမီး ဘုစုခရုေလးေတြကုိ ေကြ်းေမြးေစာင့္ေရွာက္ ေက်ာင္းထားေပးခ့ဲရတာပဲ မဟုတ္လား။ အေမ ေဒၚခင္ဦးနဲ႔ သားသမီးေတြ ဘယ္ေလာက္ေတာင္ ဆင္းရဲ ဒုကၡ ႀကဳံခ့ဲရသလဲ။

မိသားစုကုိ ပစ္ၿပီး သူယုံၾကည္တ့ဲ စာေပနဲ႔ ႏုိင္ငံေရးအလုပ္ပဲ လုပ္ၿပီး ေထာင္ထဲ ၀င္ေနတ့ဲ ဆရာ ဗန္းေမာ္တင္ေအာင္အေပၚမွာ အေမ ေဒၚခင္ဦး အထင္ေသး၊ အထင္လဲြခ့ဲမိတ့ဲ အထိပဲေလ။ ဆရာ ဆုံးေတာ့မွ ဆရာ့ စ်ာပနမွာ ဆရာ့ကုိ ခ်စ္တ့ဲ၊ ေလးစား တန္ဖုိးထားတ့ဲ လူထု ပရိသတ္ႀကီးကုိ ျမင္ေတာ့မွ အေမ ေဒၚခင္ဦး သူ႔အမွားကုိ ၀န္ခံခ့ဲတယ္။

ဆရာ့သားႀကီး ကုိဗဟိန္းေအာင္က က်ေနာ္တုိ႔နဲ႔ ေခတ္ၿပိဳင္လည္းျဖစ္၊ ရဲေဘာ္ရဲဘက္လည္း ျဖစ္ခ့ဲေတာ့ ကုိဗဟိန္းေအာင္ ေျပာျပတ့ဲ သူတုိ႔မိသားစု၊ ႏုိင္ငံေရးအက်ဥ္းသား မိသားစုရဲ႕ ဆင္းရဲဒုကၡကုိ က်ေနာ္တုိ႔ စာနာ နားလည္ခ့ဲရတယ္။

တစ္ခါတုန္းကေတာ့ အေမ ေဒၚခင္ဦး ကုိယ္တုိင္ ေျပာခ့ဲတာ ဆုိတ့ဲ ဆရာ့အေၾကာင္း တခ်ဳိ႕ကုိ က်ေနာ္တုိ႔ ပုသိမ္ေထာင္ထဲမွာ ေနတုန္းက ဆရာနဲ႔ နီးစပ္တ့ဲ ရဲေဘာ္တခ်ဳိ႕ဆီကေန ျပန္ၾကားခ့ဲရဖူးတယ္။

ဆရာ ဗန္းေမာ္တင္ေအာင္ေၾကာင့္ မိသားစု ဒုကၡေရာက္ရတာေတြက ခုမွ၊ ဖဆပလေခတ္က်မွ၊ မဆလေခတ္က်မွ မဟုတ္ပါဘူး၊ ဟုိးအရင္ ဂ်ပန္ေခတ္ ကတည္းက သူတုိ႔ မိသားစု ဒုကၡ ေရာက္ခ့ဲရပုံကေလးကုိ အေမ ေဒၚခင္ဦးက ေဒါသ မပါ၊ အာဃာတ မပါဘဲ ပုံေျပာသလုိ ျပန္ေျပာျပခ့ဲတာပါပဲ တ့ဲ။ သက္ႀကီးစကား သက္ငယ္ၾကား ဆုိပါေတာ့ဗ်ာ။

၁၉၄၅ ခုႏွစ္ မတ္လ ဗုိလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းက စစ္ေရးတာ၀န္ခံ၊ သခင္စုိးက ႏုိင္ငံေရးတာ၀န္ခံ၊ သခင္သန္းထြန္းက ႏုိင္ငံျခားဆက္သြယ္ေရး ဆုိၿပီး ဖက္ဆစ္ေတာ္လွန္ေရး လုပ္ၾကေတာ့ သခင္ဗဟိန္းက လူမ်ဳိးစုငယ္မ်ား စည္းရုံးေရး တာ၀န္ ယူၿပီး ပဲခူးရုိးမက ကရင္တုိင္းရင္းသားေတြနဲ႔ ေျပာက္က်ားတပ္ ဖဲြ႔ပါတယ္။ သခင္ဗဟိန္းက ေတာ္လွန္ေရးလုပ္ဖုိ႔ အားကုိးတႀကီး ေခၚတာနဲ႔ ဆရာဗန္းေမာ္တင္ေအာင္ ရုိးမေပၚ တက္လုိက္သြားပါၿပီ။ အဲဒီတုန္းက ဆရာ့မိသားစုက ေတာင္ငူမွာပါ တ့ဲ။ ဆရာ ဖက္ဆစ္ေတာ္လွန္ေရးထဲ ပါသြားေတာ့ မိသားစုလည္း မ်က္စိသူငယ္၊ နားသူငယ္နဲ႔ အားကုိးရာမ့ဲ က်န္ရစ္ခ့ဲတာေပါ့ဗ်ာ။

ဘယ္ေလာက္ေတာင္ ဒုကၡ ေရာက္ၾကရသလဲ ဆုိရင္ စားစရာ မရိွ၊ ေနစရာ မရိွလုိ႔ ပုန္းခုိက်င္းထဲ တစ္ေနကုန္ ေရေသာက္ေနရတာ တ့ဲ။ ကံဆုိးခ်င္ေတာ့ ဗုံးက က်င္းထိပ္တည့္တည့္ က်လုိ႔ ဆရာ့သမီး အလတ္မကေလး ေသရာပါ နားပင္း ဆံြ႔အ သြားခ့ဲပါေရာ တ့ဲ။

ဖက္ဆစ္ေတာ္လွန္ေရးႀကီး ေအာင္ပဲြခံလုိ႔ ဂ်ပန္ေတြလည္း ေျပးေရာ သားအမိေတြ ပုန္းခုိက်င္းထဲက ထြက္လာၾကတ့ဲအခါ လူတစ္ေယာက္ ျမင္းျဖဴႀကီးကုိ အက်အန စီးလုိ႔ သူတုိ႔ေရွ႕ ေရာက္လာတယ္ တ့ဲ။ သားအမိေတြက ပထမေတာ့ ဘယ္သူမွန္း မသိၾကပါဘူး။ ေနာက္မွ အဲဒီလူက ၿပံဳးျပလုိက္ေတာ့မွ ဆရာ့ရဲ႕ အမွတ္အသား မ်က္ခုံး ထူထူႀကီးကုိ ျမင္ၿပီး ဆရာမွန္း သိသြားၾကတာေလ။

မိသားစု ျပန္လည္ ေပါင္းဆုံခန္းဟာ ေပ်ာ္စရာေတာ့ မေကာင္းလွပါဘူး။ စားစရာ လုံးလုံး မရိွေတာ့ ဆရာ ဗန္းေမာ္တင္ေအာင္လည္း သူခ်စ္တ့ဲ ျမင္းျဖဴႀကီးကုိ ေရာင္းစားလုိက္ရပါတယ္ တ့ဲ။

ေနာက္ပုိင္းမွာေတာ့ ဆရာ့ရဲ႕ ပဲခူးရုိးမ ေျပာက္က်ားစစ္ အေတြ႔အႀကဳံကုိ ‘ရုိးမတုိက္ပဲြ’ ဆုိတ့ဲ ၁၉၆၃ ခုႏွစ္ထုတ္ ၀တၳဳထဲမွာ က်ေနာ္တုိ႔ ဖတ္ခ့ဲၾကရတာပဲ မဟုတ္လား။ အခုေတာ့ အေမ ေဒၚခင္ဦးလည္း ကြယ္လြန္ခ့ဲပါၿပီ။ ဆရာ့အေပၚမွာလည္း ခြင့္လႊတ္ နားလည္ ဂုဏ္ယူေပးခ့ဲပါၿပီ။

မိတ္ေဆြႀကီးကုိေဒါင္းေရ - ဆရာ ဗန္းေမာ္တင္ေအာင္ ေျပာခ့ဲဖူးတ့ဲ ‘က်ေနာ့္ဘ၀မွာ အတၱ ဆုိလုိ႔ မခင္ဦးကုိ ခ်စ္ခ့ဲမိတာ တစ္ခုပဲ ရိွပါတယ္ဗ်ာ’ ဆုိတ့ဲ စကားကုိ ေနာင္ မ်ဳိးဆက္သစ္ လူငယ္ေလးေတြ နားလည္ေအာင္ ဂုဏ္ယူတတ္ေအာင္ က်ေနာ္တုိ႔ ဆက္ၿပီး ေရးၾက၊ ေျပာၾကဦးစုိ႔ဗ်ာ။

အားလုံးကုိ သတိရလ်က္ -

ေအာင္ေ၀း

၁-၈-၂၀၁၀

(RFA ေခၚ လြတ္လပ္သည့္ အာရွအသံ www.rfa.org/burmese က ထုတ္လႊင့္ခ့ဲသည့္ အသံလႊင့္ ေဆာင္းပါးကုိ ျပန္လည္ ေဖာ္ျပျခင္း ျဖစ္သည္။ ကဗ်ာဆရာေအာင္ေ၀းသည္ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စု၊ မစ္ရွီဂန္ျပည္နယ္တြင္ ေရာက္ရိွေနသည္။)